รักษามะเร็งต่อมลูกหมาก เจ็บน้อย ฟื้นตัวเร็ว ด้วย “หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด”

      ปัจจุบันได้มีการนำหุ่นยนต์มาช่วยในการผ่าตัดรักษาโรคในหลายอวัยวะ รวมถึงโรคมะเร็ง

     ต่อมลูกหมาก ซึ่งเป็นวิธีที่ทั่วโลกยอมรับว่าการใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดมะเร็งต่อมลูกหมากช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและให้ผลลัพธ์ในการผ่าตัดที่ดีกว่าการผ่าตัดด้วยวิธีอื่น

     การผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดหรือที่เรียกว่า Robotic-assisted da Vinci Surgery  เป็นเพียงแค่การใช้เทคโนโลยีของเครื่องจักรกล ระบบคอมพิวเตอร์ และการขยายภาพสามมิติ มารวมกันเพื่อช่วยให้การผ่าตัดแม่นยำมากขึ้น โดยต้องใช้ศัลยแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญการผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์เป็นผู้ดำเนินการผ่าตัด ซึ่งหุ่นยนต์จะเป็นเพียงอุปกรณ์ชนิดหนึ่งที่ช่วยศัลยแพทย์ทำการผ่าตัดให้ได้ผลที่ดีขึ้น
 

การผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด

          การใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดเป็นรูปแบบหนึ่งของการผ่าตัดแบบแผลเล็ก ที่ช่วยให้ศัลยแพทย์สามารถผ่าตัดในบริเวณที่ซับซ้อนและเข้าถึงยากได้ ระบบของหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดดาวินชีมีองค์ประกอบหลักๆ ดังนี้คือ

  • กล้องที่ให้ภาพขยายแบบ 3 มิติที่มีความลึกและคมชัด ศัลยแพทย์จึงสามารถมองเห็นรายละเอียดต่างๆ ของอวัยวะภายในร่างกาย รวมถึงเนื้อเยื่อและเส้นประสาทได้อย่างชัดเจน
  • ชุดควบคุมหรือสั่งการ (console) เป็นตำแหน่งที่ศัลยแพทย์นั่งควบคุมการผ่าตัดผ่านจอภาพ 3 มิติ โดยที่นั่งได้รับการออกแบบให้เหมาะสมกับการทำงานของศัลยแพทย์ ช่วยลดความเหนื่อยล้าของศัลยแพทย์ได้มาก
  • มือกล (wristed instruments) สามารถหมุนและโค้งงอเครื่องมือได้ถึงเจ็ดทิศทาง ขณะที่เครื่องมือในการผ่าตัดส่องกล้องธรรมดาสามารถหมุนได้เพียงสี่ทิศทาง จึงให้การเคลื่อนไหวอิสระมากกว่ามือมนุษย์ ทั้งยังมีความแม่นยำอย่างมากเนื่องจากมีการตรวจจับความสั่นด้วยเทคโนโลยีล้ำสมัย
  • เตียงผู้ป่วยออกแบบเป็นพิเศษเพื่อให้เข้ากันกับการทำงานของระบบดาวินชีโดยเฉพาะ การนำเครื่องมือต่างๆ เข้าสู่ร่างกายนั้นจะทำผ่านรูเล็กๆ ที่เจาะเข้าทางหน้าท้อง โดยศัลยแพทย์จะนั่งประจำที่ console เพื่อทำการผ่าตัดผ่านจอภาพ 3 มิติ ซึ่งระบบจะถ่ายทอดสัญญาณการเคลื่อนไหวจากมือศัลยแพทย์ไปยังแขนกลขนาดจิ๋วที่กำลังผ่าตัดอยู่ภายในร่างกายของผู้ป่วย

 

ข้อดีของการรักษาด้วยหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด

1. ก้าวข้ามข้อจำกัดเดิมสามารถผ่าตัดบริเวณที่ซับซ้อน เข้าถึงยากและมีความคล่องตัวมากขึ้น เนื่องจากแขนของหุ่นยนต์สามารถงอและหมุนได้มากกว่าข้อมือของมนุษย์และมีขนาดเล็กมาก ทำให้การเย็บ การตัด การเลาะในส่วนที่ลึกหรือมุมอับดีกว่า

2. การผ่าตัดมีความแม่นยำขึ้น ปลอดภัย ช่วยลดการเกิดอันตรายต่อเส้นเลือดและเส้นประสาทใกล้เคียง เนื่องจากศัลยแพทย์สามารถมองเห็นภาพอวัยวะภายในได้อย่างชัดเจนผ่านหน้าจอ 3 มิติ ที่มีกำลังขยายภาพผ่าตัดถึง 10 - 15 เท่า

3. ลดโอกาสการบาดเจ็บต่ออวัยวะข้างเคียง เพราะหุ่นยนต์ช่วยควบคุมไม่ให้เกิดการสั่นไหวของเครื่องมือที่อยู่ภายในตัวผู้ป่วยระหว่างผ่าตัดได้

4. การผ่าตัดโดยใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดเป็นรูปแบบหนึ่งของการผ่าตัดแบบแผลเล็ก จึงทำให้ผู้ป่วยเสียเลือดน้อย ฟื้นตัวเร็วขึ้นและเจ็บแผลน้อยกว่าการผ่าตัดแบบเปิด

5. ใช้เวลาพักฟื้นในรพ. น้อย สามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติได้รวดเร็วขึ้น

6. การกลั้นปัสสาวะและการแข็งตัวของอวัยวะเพศจะมีผลกระทบน้อยกว่าการผ่าตัดแบบดั้งเดิม

 

อาการแทรกซ้อนที่อาจพบได้หลังการผ่าตัด

การผ่าตัดโรคมะเร็งต่อมลูกหมากโดยใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดอาจทำให้เกิดอาการแทรกซ้อนได้เช่นเดียวกับการผ่าตัดแบบเปิดและการผ่าตัดแบบส่องกล้อง แต่มีโอกาสในการเกิดอาการแทรกซ้อนต่างๆ เหล่านี้น้อยกว่า ขึ้นอยู่กับสภาพของผู้ป่วย โรคและระดับความรุนแรงของโรค

1. มีเลือดออกมากเกิน

2. ติดเชื้อ

3. เนื้อเยื่อหรืออวัยวะข้างเคียงเสียหาย

4. การกลั้นปัสสาวะและการแข็งตัวของอวัยวะเพศในระยะเริ่มต้นหลังผ่าตัดซึ่งมักจะดีขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป

ทั้งนี้ แพทย์จะพิจารณาถึงความเหมาะสมในการใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดและอธิบายถึงความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นกับผู้ป่วยเป็นรายบุคคล

 

การเตรียมตัวก่อนเข้ารับการรักษา

          แพทย์จะประเมินสภาพร่างกายของผู้ป่วยก่อนผ่าตัด โดยประเมินข้อมูลจากการซักประวัติ การตรวจร่างกาย และการส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการเช่นเดียวกับการผ่าตัดด้วยวิธีอื่นๆ เพื่อดูความพร้อมทางร่างกายและจิตใจของผู้ป่วย

การเตรียมผู้ป่วยก่อนผ่าตัด ผู้ป่วยจะได้รับข้อมูลเกี่ยวกับวิธีการให้ยาระงับความรู้สึก การดูแลหลังผ่าตัดและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น จากนั้นจึงเป็นการเตรียมสภาพร่างกายผู้ป่วย การให้ผู้ป่วยงดน้ำและอาหารก่อนผ่าตัด และการให้ยาต้านจุลชีพเพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ

 

การปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัด

โดยปกติผู้ป่วยจะใช้เวลาพักฟื้นในโรงพยาบาลเพียง 1 - 2 วัน และสามารถกลับไปทำกิจวัตรประจำวันตามปกติได้ ส่วนการปฏิบัติตัวอื่นๆ แพทย์จะอธิบายให้ทราบโดยละเอียดซึ่งก็จะขึ้นอยู่กับภาวะความเจ็บป่วยของผู้ป่วยแต่ละราย

 

     ต่อมลูกหมากเป็นอวัยวะที่สำคัญในระบบสืบพันธุ์ของคุณผู้ชาย ซึ่งแตกต่างจากอวัยวะอื่นๆ โดยต่อมลูกหมากจะโตต่อไปได้เรื่อยๆ บางครั้งถ้าก็โตเกินไปก็จะเริ่มอุดตันหลอดปัสสาวะก่ออาการปัสสาวะขัดหรือเล็ดให้รำคาญ แต่ถ้าเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากซึ่งเป็นมะเร็งที่พบมากในเพศชายหากปล่อยไว้หรือตรวจพบเมื่ออยู่ในระยะท้ายๆ อาจทำให้ยากต่อการรักษา ดังนั้นการตรวจให้พบโรคได้เร็วจึงสำคัญอย่างยิ่ง

     ศูนย์ทางเดินปัสสาวะ โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์ ได้นำเทคโนโลยีหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด Robotic-assisted da Vinci Surgery  เข้ามาให้บริการรักษาโรคมะเร็งต่อมลูกหมากเพื่อเพิ่มโอกาสการกลับมาดำเนินชีวิตได้อย่างปกติให้กับผู้ป่วย

 

ขอบคุณข้อมูลจาก: รศ. นพ. สิทธิพร ศรีนวลนัด

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์ทางเดินปัสสาวะ ชั้น 4 โซน A

     ปัจจุบันได้มีการนำหุ่นยนต์มาช่วยในการผ่าตัดรักษาโรคในหลายอวัยวะ รวมถึงโรคมะเร็ง

     ต่อมลูกหมาก ซึ่งเป็นวิธีที่ทั่วโลกยอมรับว่าการใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดมะเร็งต่อมลูกหมากช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและให้ผลลัพธ์ในการผ่าตัดที่ดีกว่าการผ่าตัดด้วยวิธีอื่น

     การผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดหรือที่เรียกว่า Robotic-assisted da Vinci Surgery  เป็นเพียงแค่การใช้เทคโนโลยีของเครื่องจักรกล ระบบคอมพิวเตอร์ และการขยายภาพสามมิติ มารวมกันเพื่อช่วยให้การผ่าตัดแม่นยำมากขึ้น โดยต้องใช้ศัลยแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญการผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์เป็นผู้ดำเนินการผ่าตัด ซึ่งหุ่นยนต์จะเป็นเพียงอุปกรณ์ชนิดหนึ่งที่ช่วยศัลยแพทย์ทำการผ่าตัดให้ได้ผลที่ดีขึ้น
 

การผ่าตัดด้วยหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด

          การใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดเป็นรูปแบบหนึ่งของการผ่าตัดแบบแผลเล็ก ที่ช่วยให้ศัลยแพทย์สามารถผ่าตัดในบริเวณที่ซับซ้อนและเข้าถึงยากได้ ระบบของหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดดาวินชีมีองค์ประกอบหลักๆ ดังนี้คือ

  • กล้องที่ให้ภาพขยายแบบ 3 มิติที่มีความลึกและคมชัด ศัลยแพทย์จึงสามารถมองเห็นรายละเอียดต่างๆ ของอวัยวะภายในร่างกาย รวมถึงเนื้อเยื่อและเส้นประสาทได้อย่างชัดเจน
  • ชุดควบคุมหรือสั่งการ (console) เป็นตำแหน่งที่ศัลยแพทย์นั่งควบคุมการผ่าตัดผ่านจอภาพ 3 มิติ โดยที่นั่งได้รับการออกแบบให้เหมาะสมกับการทำงานของศัลยแพทย์ ช่วยลดความเหนื่อยล้าของศัลยแพทย์ได้มาก
  • มือกล (wristed instruments) สามารถหมุนและโค้งงอเครื่องมือได้ถึงเจ็ดทิศทาง ขณะที่เครื่องมือในการผ่าตัดส่องกล้องธรรมดาสามารถหมุนได้เพียงสี่ทิศทาง จึงให้การเคลื่อนไหวอิสระมากกว่ามือมนุษย์ ทั้งยังมีความแม่นยำอย่างมากเนื่องจากมีการตรวจจับความสั่นด้วยเทคโนโลยีล้ำสมัย
  • เตียงผู้ป่วยออกแบบเป็นพิเศษเพื่อให้เข้ากันกับการทำงานของระบบดาวินชีโดยเฉพาะ การนำเครื่องมือต่างๆ เข้าสู่ร่างกายนั้นจะทำผ่านรูเล็กๆ ที่เจาะเข้าทางหน้าท้อง โดยศัลยแพทย์จะนั่งประจำที่ console เพื่อทำการผ่าตัดผ่านจอภาพ 3 มิติ ซึ่งระบบจะถ่ายทอดสัญญาณการเคลื่อนไหวจากมือศัลยแพทย์ไปยังแขนกลขนาดจิ๋วที่กำลังผ่าตัดอยู่ภายในร่างกายของผู้ป่วย

 

ข้อดีของการรักษาด้วยหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด

1. ก้าวข้ามข้อจำกัดเดิมสามารถผ่าตัดบริเวณที่ซับซ้อน เข้าถึงยากและมีความคล่องตัวมากขึ้น เนื่องจากแขนของหุ่นยนต์สามารถงอและหมุนได้มากกว่าข้อมือของมนุษย์และมีขนาดเล็กมาก ทำให้การเย็บ การตัด การเลาะในส่วนที่ลึกหรือมุมอับดีกว่า

2. การผ่าตัดมีความแม่นยำขึ้น ปลอดภัย ช่วยลดการเกิดอันตรายต่อเส้นเลือดและเส้นประสาทใกล้เคียง เนื่องจากศัลยแพทย์สามารถมองเห็นภาพอวัยวะภายในได้อย่างชัดเจนผ่านหน้าจอ 3 มิติ ที่มีกำลังขยายภาพผ่าตัดถึง 10 - 15 เท่า

3. ลดโอกาสการบาดเจ็บต่ออวัยวะข้างเคียง เพราะหุ่นยนต์ช่วยควบคุมไม่ให้เกิดการสั่นไหวของเครื่องมือที่อยู่ภายในตัวผู้ป่วยระหว่างผ่าตัดได้

4. การผ่าตัดโดยใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดเป็นรูปแบบหนึ่งของการผ่าตัดแบบแผลเล็ก จึงทำให้ผู้ป่วยเสียเลือดน้อย ฟื้นตัวเร็วขึ้นและเจ็บแผลน้อยกว่าการผ่าตัดแบบเปิด

5. ใช้เวลาพักฟื้นในรพ. น้อย สามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติได้รวดเร็วขึ้น

6. การกลั้นปัสสาวะและการแข็งตัวของอวัยวะเพศจะมีผลกระทบน้อยกว่าการผ่าตัดแบบดั้งเดิม

 

อาการแทรกซ้อนที่อาจพบได้หลังการผ่าตัด

การผ่าตัดโรคมะเร็งต่อมลูกหมากโดยใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดอาจทำให้เกิดอาการแทรกซ้อนได้เช่นเดียวกับการผ่าตัดแบบเปิดและการผ่าตัดแบบส่องกล้อง แต่มีโอกาสในการเกิดอาการแทรกซ้อนต่างๆ เหล่านี้น้อยกว่า ขึ้นอยู่กับสภาพของผู้ป่วย โรคและระดับความรุนแรงของโรค

1. มีเลือดออกมากเกิน

2. ติดเชื้อ

3. เนื้อเยื่อหรืออวัยวะข้างเคียงเสียหาย

4. การกลั้นปัสสาวะและการแข็งตัวของอวัยวะเพศในระยะเริ่มต้นหลังผ่าตัดซึ่งมักจะดีขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป

ทั้งนี้ แพทย์จะพิจารณาถึงความเหมาะสมในการใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดและอธิบายถึงความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นกับผู้ป่วยเป็นรายบุคคล

 

การเตรียมตัวก่อนเข้ารับการรักษา

          แพทย์จะประเมินสภาพร่างกายของผู้ป่วยก่อนผ่าตัด โดยประเมินข้อมูลจากการซักประวัติ การตรวจร่างกาย และการส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการเช่นเดียวกับการผ่าตัดด้วยวิธีอื่นๆ เพื่อดูความพร้อมทางร่างกายและจิตใจของผู้ป่วย

การเตรียมผู้ป่วยก่อนผ่าตัด ผู้ป่วยจะได้รับข้อมูลเกี่ยวกับวิธีการให้ยาระงับความรู้สึก การดูแลหลังผ่าตัดและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น จากนั้นจึงเป็นการเตรียมสภาพร่างกายผู้ป่วย การให้ผู้ป่วยงดน้ำและอาหารก่อนผ่าตัด และการให้ยาต้านจุลชีพเพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ

 

การปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัด

โดยปกติผู้ป่วยจะใช้เวลาพักฟื้นในโรงพยาบาลเพียง 1 - 2 วัน และสามารถกลับไปทำกิจวัตรประจำวันตามปกติได้ ส่วนการปฏิบัติตัวอื่นๆ แพทย์จะอธิบายให้ทราบโดยละเอียดซึ่งก็จะขึ้นอยู่กับภาวะความเจ็บป่วยของผู้ป่วยแต่ละราย

 

     ต่อมลูกหมากเป็นอวัยวะที่สำคัญในระบบสืบพันธุ์ของคุณผู้ชาย ซึ่งแตกต่างจากอวัยวะอื่นๆ โดยต่อมลูกหมากจะโตต่อไปได้เรื่อยๆ บางครั้งถ้าก็โตเกินไปก็จะเริ่มอุดตันหลอดปัสสาวะก่ออาการปัสสาวะขัดหรือเล็ดให้รำคาญ แต่ถ้าเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากซึ่งเป็นมะเร็งที่พบมากในเพศชายหากปล่อยไว้หรือตรวจพบเมื่ออยู่ในระยะท้ายๆ อาจทำให้ยากต่อการรักษา ดังนั้นการตรวจให้พบโรคได้เร็วจึงสำคัญอย่างยิ่ง

     ศูนย์ทางเดินปัสสาวะ โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์ ได้นำเทคโนโลยีหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด Robotic-assisted da Vinci Surgery  เข้ามาให้บริการรักษาโรคมะเร็งต่อมลูกหมากเพื่อเพิ่มโอกาสการกลับมาดำเนินชีวิตได้อย่างปกติให้กับผู้ป่วย

 

ขอบคุณข้อมูลจาก: รศ. นพ. สิทธิพร ศรีนวลนัด

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์ทางเดินปัสสาวะ ชั้น 4 โซน A

 

 


ค้นหาแพทย์

สาระสุขภาพ

ศูนย์รักษาโรคเฉพาะทาง