FibroScan การตรวจปริมาณไขมันและพังผืดในตับ แม่นยำ รู้ไว

ตับ เป็นอวัยวะสำคัญของร่างกายที่ทำหน้าที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการขจัดสารพิษ สังเคราะห์โปรตีน หรือควบคุมการเผาผลาญพลังงาน แต่หลายครั้งโรคที่เกี่ยวกับตับ เช่น ภาวะพังผืดในตับ (Liver Fibrosis) หรือ ไขมันพอกตับ (Fatty Liver) กลับไม่มีอาการชัดเจนในระยะแรก จึงมักถูกละเลย จนพัฒนาไปสู่ตับแข็งหรือตับอักเสบรุนแรง เพื่อป้องกันและเฝ้าระวังปัญหาตับเหล่านี้ตั้งแต่เนิ่น ๆ เทคโนโลยี Fibroscan จึงกลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการตรวจคัดกรองอย่างมีประสิทธิภาพ

Fibroscan คืออะไร?

FibroScan คือ เทคโนโลยีในการตรวจหาภาวะพังผืดในเนื้อตับและตรวจวัดปริมาณไขมันสะสมในตับ สำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะเสี่ยง พร้อมกันภายในครั้งเดียวอย่างรวดเร็วและตรงจุดชัดเจน เพื่อให้การวินิจฉัยและวางแผนการรักษา โดยผู้ป่วยจะไม่ได้รับความเจ็บปวดหรือเกิดภาวะแทรกซ้อนใดๆ ทั้งขณะรับการตรวจและภายหลังรับการตรวจ

ใช้ในการตรวจวินิจฉัยเพื่อดูสภาพการเกิดพังผืดในเนื้อตับของผู้ป่วยโรคตับเรื้อรัง เช่น ไวรัสตับอักเสบบี ไวรัสตับอักเสบซี
ใช้ประเมินปริมาณไขมันสะสมในตับ
ใช้แทนการเจาะเนื้อตับในผู้ป่วยที่มีข้อห้าม หรือปฏิเสธการเจาะตับ
ช่วยวินิจฉัยผู้ป่วยตับแข็ง

หลักการทำงานของเครื่อง Fibro Scan ในการวัดปริมาณไขมันในตับ

ไขมันสะสมในตับ สามารถวัดได้โดยมีชื่อเรียกวิธีนี้ว่า CAP (Controlled Attenuation Parameter)
ใช้หลักการปล่อยคลื่นเสียงความถี่ต่ำเข้าไปในเนื้อตับ และวัดค่าความต้านทานนั้นๆ
หากตับมีปริมาณไขมันสะสมมาก ก็จะมีแรงต้านทานมาก ค่าที่ได้ก็จะสูงตาม มีหน่วยวัดเป็น เดซิเบล/เมตร (dB/m)

Fibro Scan ตรวจอะไรได้บ้าง?

ตรวจหาพังผืดในตับ ค่าที่วัดได้จะแสดงระดับของพังผืดในตับ ตั้งแต่ระดับปกติ (F0) จนถึงตับแข็ง (F4)
ตรวจวัดไขมันสะสมในตับ เหมาะสำหรับผู้ที่มีภาวะไขมันคั่งตับ ทั้งจากการดื่มแอลกอฮอล์และกลุ่มอาการเมตาบอลิก MASLD โรคตับแข็งจากภาวะเมตาบอลิกผิดปกติ

ใครบ้างที่ควรตรวจ Fibro Scan?

ผู้ที่มีภาวะ ไขมันในเลือดสูง เบาหวาน ความดันโลหิตสูง
ผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรือ ภาวะอ้วนลงพุง
ผู้ที่มีค่าการทำงานของตับผิดปกติ หรือตับอักเสบเรื้อรัง
ผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ
ผู้ที่เป็น ไวรัสตับอักเสบบี หรือซี
ผู้ที่มีประวัติตับแข็ง หรือโรคตับในครอบครัว
ผู้ที่มีผลตรวจแสดงว่าตับผิดปกติ เช่น ผลตรวจเลือด อัลตร้าซาวด์ หรือเอกซเรย์คอมพิวเตอร์
ข้อบ่งชี้อื่น ๆ ตามแพทย์พิจารณา

ข้อดีของ Fibroscan

ไม่เจ็บตัว ไม่ต้องใช้เข็ม หรือยาชา
ปลอดภัยและไม่ต้องพักฟื้น
ทราบผลได้ทันทีหลังตรวจ
เหมาะสำหรับการติดตามผลระยะยาวในผู้ป่วยตับเรื้อรัง

การปฏิบัติตัวของผู้ป่วยขณะรับการตรวจ

งดน้ำและอาหารล่วงหน้า 3 ชั่วโมงก่อนการตรวจ
นอนหงายโดยยกแขนทั้งสองข้างไว้เหนือศีรษะ
เจ้าหน้าที่ทาเจลบริเวณข้างลำตัวด้านขวาของผู้ป่วย
เจ้าหน้าที่จะวางอุปกรณ์ซึ่งทำหน้าที่ปล่อยสัญญาณเสียงไว้ที่ชายโครงด้านขวา แล้วปล่อยคลื่นเสียงความถี่ต่ำเข้าไปที่ตับ ซึ่งผู้ป่วยจะรู้สึกถึงแรงสั่นสะเทือนเพียงเล็กน้อย จากนั้นตัวเครื่องจะแปลผลจากความเร็วในการสะท้อนกลับของเสียงออกมาเป็นค่าที่แพทย์จะสามารถวินิจฉัยโรคต่อไปได้
ทำการตรวจ ณ ตำแหน่งเดิมจำนวน 10 ครั้ง
ใช้เวลาในการตรวจทั้งหมดประมาณ 5–10 นาที
เมื่อตรวจเสร็จผู้ป่วยจะทราบผลทันที และสามารถปฏิบัติตัวได้ตามปกติโดยไม่มีข้อจำกัดหรือข้อห้ามใด ๆ

Fibro Scan เป็นเทคโนโลยีทันสมัยที่ช่วยให้แพทย์สามารถประเมินสุขภาพตับของคุณได้อย่างแม่นยำ โดยไม่ต้องพึ่งการเจาะชิ้นเนื้อ ลดความเสี่ยงและความไม่สบายตัว เหมาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่ต้องการตรวจคัดกรองโรคตับตั้งแต่ระยะเริ่มต้น หรือผู้ที่ต้องการติดตามการรักษาโรคตับในระยะยาว

ตรวจบทความโดย: ผศ. นพ.สุพจน์ นิ่มอนงค์

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์ทางเดินอาหารและตับ ชั้น 4 โซน A

บทความที่เกี่ยวข้อง

ไขมันพอกตับ ภัยเงียบที่คุณอาจไม่ทันรู้ตัว

หยุดโรคไขมันพอกตับแค่เลือกกิน

ไวรัสตับอักเสบ ต้นเหตุของมะเร็งตับ